Çöl yeşillendirmesi, çöl arazisini tarım, otlatma ve diğer ekolojik amaçlar için verimli arazilere dönüştürme sürecidir.
Daha önce bir çöl gördüyseniz ve “Bu uçsuz bucaksız kumları yemyeşil alanlara dönüştürmek mümkün mü?” diye düşündüyseniz, o zaman bu yazı tam size göre!
Çöl yeşillendirme adı verilen ve tam da bunu yapmayı amaçlayan bir hareket var. Aslında, Afrika, Orta Doğu ve Çin’deki birkaç büyük çöl yeşillendirme projesi halihazırda devam ediyor!
Çöl yeşillendirmesi nedir?
Çöl yeşillendirmesi kulağınıza nasıl geliyorsa anlamı öyle :) – çölleri yemyeşil ormanlara dönüştürme süreci. Bu sadece uçsuz bucaksız, dalgalı kumul denizleri olan çöller için geçerli değil… yarı kurak alanlar da çöl yeşilliklerine dahildir.
Sürecin amacı, çöl arazisinin bir kısmını geri kazanmak, verimli hale getirmek ve onu tarım ve ormancılığın yanında ayrıca toprak erozyonunu önlemek ve biyolojik çeşitliliği artırmak gibi diğer ekolojik nedenlerle kullanmaktır. Bazı uzmanlar, çöl bölgelerini ormanlara dönüştürerek iklim değişikliğiyle mücadeleye yardımcı olmayı ve bölgeleri semptomlarından (kuraklık ve kıtlık gibi) korumayı umuyor.
Sahra Ormanı Projesi
Örneğin, Sahel ve Eritre’de büyük bir çöl yeşillendirme projesi yürütülüyor. Sahra Ormanı Projesi olarak adlandırılan bu proje, Sahra’nın etkilerinin neden olduğu kuraklık benzeri koşulları önlemeyi umuyor. Bu, sadece ilgili ülkelerin hayatlarını kurtarmak ve ekonomilerini güçlendirmekle kalmayacak, aynı zamanda bölgedeki iklim değişikliğinin etkileriyle mücadeleye de yardımcı olacaktır.
Çöl yeşillendirme için kullanılan yöntemler
Peki bir çölü ormana dönüştürmeye nasıl başlarsınız? Tabii ki birkaç tohum ve bol su ile.
Su, muhtemelen bir çölü “yeşillendirmenin” en önemli yönüdür, ancak tahmin edebileceğiniz gibi, su en kolay bulunabilen kaynak değildir… özellikle de bir çöl bölgesinde!
Genellikle insanlar sulama, yeraltı suyu, kum emdirilmiş su, yağmur suyu ve hava suyu gibi yöntemlerin bir kombinasyonunu kullanırlar. Öte yandan, gerekli su miktarını önemli ölçüde azaltmak için girişimlerde bulunulmuştur. Bu, özel su tutucu malzemeler (belirli reçineler gibi) ve yoğunlaştırma teknikleri (kaynak) gibi teknolojilere yol açmıştır.
Fas’ın Ouarzazate kentinde hükümet, atık suları sulama için kullanılabilecek suya dönüştürerek bölgedeki kurak alanların “daha yeşil” olmasına yardımcı olmaya çalışıyor.
Güneş ve rüzgar çiftlikleri
Sahra Ormanı Projesi, su sorunlarına çağre olmak için güneş panelleri ve rüzgar türbinleri kullanıyor. Güneş ve rüzgar çiftliği üzerine yapılan büyük ölçekli çalışmalar, bu tür stratejilerin bu parkların çevresindeki iklim koşullarını önemli ölçüde değiştirebileceğini göstermiştir. Bu çiftlikler, bitki büyümesi için kritik iki faktörü yani çevrelerindeki ısı ve nemi artırabilir.
Güneş ve rüzgar çiftlikleri, Sahel’de (Afrika’da Sahra’nın güney kısımlarını ayıran bir bölge) yağış artışına neden olabilir. Bu, kendi kendine devam eden bir döngü haline gelir. Yağış bitkiler tarafından kullanılır, bitkiler terler ve bu da daha fazla yağışa neden olur.
Bir çölü ormana çevirmenin bir diğer şartı da verimli topraktır. Gevşek kum, çok az su içerdiğinden veya bitki büyümesini kolaylaştıracak kadar organik madde içermediğinden bitki örtüsü için iyi elverişli değildir. Kurak çöl arazisini yaşanabilir toprağa dönüştürmek zorlu bir iştir.
Pirojenik karbon ekleme
Çöl topraklarını verimli hale getirmenin bir yolu, pirojenik karbon eklemektir. Pirojenik karbon, tamamen yanmış organik maddeden başka bir şey değildir. Pirojenik karbon örnekleri arasında kömür, karbon siyahı ve kurum bulunur. Son araştırmalar, pirojenik karbon kaynakları eklemenin, bozulmuş ve çorak toprakları yeniden oluşturmanın ve onları tekrar verimli hale getirmenin bir yolu olduğunu göstermiştir.
Artık bitkiler bu verimli toprakta büyümeye hazır.
Çöl yeşillendirme projelerinde kullanılan bitkiler genellikle tuzu seven bitkilerdir. Yani yüksek tuz konsantrasyonlu suda büyüyebilecekleri anlamına gelir.
Arazi tarım için kullanıldığında, sürdürülebilir tarım uygulamaları önem arz etmektedir. Mahsul rotasyonu, permakültür, hidroponik vb., toprağı uzun vadede canlı tutmanın anahtarıdır. Tarım uygulamalarına ek olarak, akıllı peyzaj, verimli üst toprağı yerinde tutarak toprak erozyonunu önemli ölçüde azaltabilir veya önleyebilir.
Neden çöl yeşillendirmesini önemsemeliyiz?
Daha önce de belirtildiği gibi, çöl yeşillendirme, dünyanın mevcut çevre sorunlarının çoğuna önerilen bir çözümdür.
Dünyaya daha fazla yeşil örtü ekleyerek, bitkiler tarafından daha fazla karbon tutulduğu düşünülmektedir. Bu, Dünya atmosferindeki karbondioksit miktarını azaltmaya yardımcı olacak ve böylece küresel ısınmanın etkilerini azaltacaktır.
Bitkiler ayrıca yetiştikleri bölgedeki iklim koşullarının değişmesine de yardımcı olurlar. Ağaçların büyümesi nedeniyle artan yağış, güneş ve rüzgar çiftlikleriyle kuraklık gibi tehlikeli durumlar önlenebilir. Bu tür faaliyetlerde aynı zamanda daha fazla çölleşmeyi de önleyecektir.
Çöl topraklarının verimli topraklara dönüştürülmesi de tarıma fayda sağlıyor. Tarım teknolojisi endüstrisindeki birçok şirket, tarımı daha sürdürülebilir hale getirmenin yollarını arıyor. Geniş çöllere sahip ülkeler için çöl yeşillendirme, gıda verimini artırma ve potansiyel olarak gelecekteki gıda kıtlığını azaltmaya fırsatı sunuyor.
Çöl yeşillendirmesi de ekonomiye de yardımcı olur. Çin’de, Kubuqi Çölü şu anda yeşillendirilmeye çalışılıyor. Bölgede meydana gelen yangınlar, yoksulluğa sebep olan büyük bir çölleşmeye sebep oldu. Ancak, Kubuqi Ekolojik Restorasyon Projesi’nden bu yana bölge daha iyi hale gelmeye başladı.
Sahra Ormanı Projesi gibi, Kubuqi’de de küçük bir kasabayı besleyecek kadar büyük, 1.000 megavatlık, 650.000 sabit ve güneşi takip eden güneş panelli devasa güneş enerjisi çiftlikleri vardır. Proje kapsamında, gevşek ve hareketli kuma yapışan özel bitkiler diktiler Bu, toprak erozyonunu azaltı ve diğer alanların çölleşmesini önlüyor.
Ne yazık ki artı puanların olduğu yerde eksi puanların da olması gerekiyor.
Bazı bilim adamları, çöl yeşillenmesi nedeniyle çöl ekosistemlerinin kaybı konusunda uyarıyorlar. Çöl ve yarı kurak mera ekosistemleri, dünyadaki diğer ekosistemler gibi dünyamızda da önemli bir yere sahiptir. Yeni ormanların oluşturulması, çöl koşullarına bağlı olarak vahşi yaşamı tehdit edebilir.
Bu projelerin toplam faydalarının, maliyetlerden daha fazla olup olmadığı henüz hesaplanamadı ancak çöl yeşillendirmesi, insanların Dünya’da neden olduğu bazı olumsuzlukları önlemek için şu ana kadarki en iyi fikir olabilir.
Referanslar
- https://www.science.org/doi/10.1126/science.aar5629
- https://e360.yale.edu/features/in-israel-questions-are-raised-about-a-forest-that-rises-from-the-desert
- https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/22797254.2020.1736953
- https://www.unep.org/news-and-stories/story/wastewater-oasis-greening-desert
